Kayısı, ekonomik anlamda Mut’un hayatına 1950’li yıllarda girmiştir. İlçenin ekonomisinin tarıma dayandığı göz önünde bulundurulursa, kayısı Mut halkı için önemli bir gelir kaynağıdır. Ekonomisinin can damarı olan kayısı için ilçede festival ilk kez 1962 yılında düzenlenmiş, daha sonra her yıl Haziran ayının ilk haftasında yapılan şenlikler gelenekselleşmiştir. Mut Belediyesi organizasyonuyla gerçekleştirilen “Mut Kayısı Festivali” şenlikleri, bir dönem “Karacaoğlan’ı Anma ve Kayısı Bayramı Şenlikleri” adı altında da düzenlenmiştir.
1962 yılından 1975 yılına kadar kesintisiz sürdürülen etkinlikler, bu tarihte bir süre kesintiye uğramış, 1983 yılında tekrar Kaymakamlık ve Belediye öncülüğünde başlatılmış ve devam etmektedir. 2007 yılında Festivalin 34 üncüsü gerçekleştirilmiştir.
ilçede kayısı üretimini geliştirmek, pazarlama sorunlarını dile getirmek için çeşitli etkinliklere yer verilen festival programının ilk dünü “Karacaoğlan ve Çınaraltı Parkı”nda gerçekleştirilmektedir. Festival açılışında, üretici ve gelen konuklar tarafından, Dilek Havuzu’na, bolluk ve bereket gelmesi amacıyla -suyun kayısı ile buluşmasını betimleyen-kayısı dökülmektedir. Kişi ve kuruluşlar tarafından festival etkinlik alanında el sanatları, resim, fotoğraf, dikiş-nakış sergileri açılmakta; geleneksel giysileriyle yayık yayan genç kızlar tarafından da konuklara ayran, sıkma-börek ikram edilmektedir. Etkinlikler çerçevesinde halkoyunları toplulukları gösteriler sunmakta, “Güreş Müsabakaları”düzenlenmektedir. Festivalin gece bölümünde ise sanatçıların katıldığı halk konserleri verilmektedir.
Ayrıca yine festival etkinlikleri programında 1989 yılından bu yana (binin üzerinde çocuk sünnet ettirilmiştir) ücretleri Belediye tarafından karşılanan bir “Sünnet Şöleni” bölümü de bulunmaktadır.
Mut Kayısı Festivali, 2005 yılı 09-11 Haziran tarihleri arasında “Mut Kayısı Festivali Ankara Etkinlikleri” olarak Başkente taşınmış, yöresel kıl çadırlarda, Ankara halkına kayısı ve yayık ayranı ikram edilmiş, el sanatları ürünleri, folklor oyunları ve Mut Seyirlik Oyunları’ndan örnekler sergilenmiştir.
Uluslararası Karacaoğlan Şenliği ve Sempozyumu: Mut Belediyesi ve halkı, dünyanın tanıdığı, Anadolu halkının şiirleri, türküleriyle bağrına bastığı, Karacaoğlan’a yıllar önce sahip çıkmış, O’nu düzenledikleri etkinliklerle yaşatmışlardır.
önceleri “Kayısı Bayramı ve Karacaoğlan Şenlikleri” olarak düzenlenen etkinlikler, zamanla ayrılarak, Karacaoğlan’ın edebiyatçı yönünün halkbilimciler tarafından araştırılması düşüncesiyle, her yıl Kasım ayında Karacaoğlan Sempozyumu (bilgi şöleni) şeklinde organize edilmeye başlanmıştır.
15.11.1997 tarihinde “Karacaoğlan ve Halk Edebiyatı Sempozyumu” yapılmış, akabinde Mut’un Çukur Köyü Karacaoğlan Tepesi’nde “Karacaoğlan Anıt Mezarı” açılmıştır.
Mut’a Karacaoğlan’ın heykeli de dikilmiştir. Belediyenin girişimi ile Mutlu Heykeltıraş Prof. Dr. Hüseyin Gezer tarafından ücretsiz yapılan Karacaoğlan heykeli, 8 Haziran 1973 tarihinde “Mut Çınaraltı Parkı”na dikilmiştir.
İlk kez 1994 yılında yapılan şenlik, her yıl Eylül ayının ilk Cumartesi ve Pazar günü düzenlenmektedir. (1999 yılında deprem ve 2001 yılında ülke genelinde yaşanan ekonomik kriz nedeniyle yapılmamıştır.)
Şenlik, Çömelek ve Hacı Ahmetli köyleri muhtarlıkları tarafından organize edilmektedir. Şenliğin amacı; yöre halkını ve yöreden ayrılanları bir araya getirmek, sorunlarına ortak çözümler üretmek, halk kültürünü ve kaybolmaya yüz tutmuş gelenekleri yaşatmak, yörenin doğal güzelliklerini, tarihsel değerlerini tanıtmak; yöre insanlarına ürettikleri ürünlerin değerlendirilmesinde yardımcı olmaktır.
Göksu Belediye Başkanlığı tarafından düzenlenen festival, Nisan ayının 3. haftasında yapılmaktadır.
Yalnızcabağ Köyü Muhtarlığı tarafından organize edilen etkinlik, Ağustos ayı içerisinde düzenlenmektedir.
Gümeliler Derneği ve Güme Köyü Muhtarlığı tarafından organize edilen şenlik, Ağustos ayının 2. haftası düzenlenmektedir.
Dereköyü Muhtarlığı tarafından düzenlenen festival, Ağustos ayının 4. haftasında gerçekleştirilmektedir.
Sinanlı Karadöne Yardımlaşma Dayanışma Eğitim ve Kültür Derneği tarafından düzenlenen şenliğin ilki 13 Ağustos 2006 tarihinde, Derepazarı Yaylası’da gerçekleştirilmiştir.
Karlılık ve pazar payı yüksek olan zeytinin ilçe geleceği için önemini kavrayan Mut ilçesi yöneticileri (Mut Belediye Başkanlığı öncülüğünde), yöresel kalite oluşturulması amacıyla çeşitli arayışlara girmişlerdir.
Bu arayışlar çerçevesinde “Zeytincilik Sempozyumu” düzenlenmeye başlanmış;
16-17 Kasım 2005 tarihleri arasında birincisi düzenlenen sempozyumun,
ikincisi 5-6 Kasım 2006,
üçüncüsü de 8-9 Kasım 2007 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir.
Kaynak: DÜNDEN BUGÜNE HER YÖNÜYLE MUT – Nurşen Tekin
