DİŞTAŞ KÖYÜ
Genel Bilgi
Mut Meclis-i Umumiye azasının 1916 tarihli raporunda “Bu Diştaş mevkii 45 hane ve toplu bir yerdedir. Esas itibariyle Malye’ye bağlı ve araları üç saattir. Diştaş’ta cami, mektep, karakolhane ve orman bekçi konağı vardır” denilmekte ve köy olarak teşkilatlandırılması önerilmektedir.
Yörede, köyün doğu yakınındaki kayaların diş gibi dizili olmasından dolayı dişe benzetilerek “Diştaş” adı verildiği anlatılmaktadır.
Köyün 2005 yılı nüfus sayımına göre 344’ü kadın, 331’i erkek olmak üzere nüfusu 675; hane sayısı 130’dur. İl merkezine 190, ilçe merkezine 33 km uzaklıktadır. 2003 yılında kadastro çalışmaları tamamlanan köy, 47604 dönümdür.
Köyün geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Başlıca tarım ürünü zeytin, adi fiğ, hububattır. Köyde, 2006 yılı sonu itibariyle yaklaşık 91 sığır, 450 koyun, 1500 keçi, 12 at, 672 tavuk bulunmaktadır. Son yıllarda organik zeytin yetiştiriciliğine başlanmıştır.
“Diştaş Köyü ve Çevresi Tarımsal Kalkınma Kooperatifi”nin organik zeytin, salamura ve paketleme tesisi faaliyettedir.
Köyde, sağlık evi, köy konağı, içme suyu, su deposu ve umumi WC mevcuttur. 25 km asfalt yolu vardır.
DİŞTAŞ
Adı ; Diştaş
Nüfusu: 675 (331 Erkek, 344 Kadın)
İlçeye Uzaklığı: 31 km.
İle Uzaklığı: 191 km.
Konumu: Mut’un kuzey-batısında ve Alahan’a 11 km olup: Mut-Karaman karayolunun 20.km.’ sinde bulunan Alahan’dan sola ayrılan asfalt yolla ulaşım sağlanır.
İnternet Adresi: yok
Tarih : Diştaş, Osmanlı Devleti‘nin son dönemlerinde kurulan köylerinden biridir.
Nitekim İçel sancaginin yerel yöneticileri tarafından Osmanlı Hükümeti’ne sunulan 16 Ocak 1916 tarihli raporda, Malya köyüne baglı bir mahalle oldugunu ifade edilen Diştaş’ın, ayrı bir köy haline getirilmesi teklif edilmektedir.
Coğrafya : Mut’un kuzey-batısında, Torosların güney yamacındaki engebeli bir arazi üzerinde kuruludur. Taş yapılardan oluşan eski köy merkezi, asfalt yolun alt kısmında olmasına rağmen, yeni yapilan düzgün evleriyle köy, kuzeye doğru genilşlemektedir. Evler çok sık olmayıp araziye dengeli dağılmıştır.
Kuzey kesimleri bozuk cam ağaçları ve seyrek makiliklerle kaplıdır. Batı kesimlerinde bulunan sık ve güçlü kızılcam ormanları zamanla, traşlama olarak kesildiğinden, yerine dikilen çam fidanlari henüz tam olarak büyüyüp orman görüntüsü kazanmamıştır. Zeytin bahçelerinin neredeyse tamamı, köyün güneyinde Göksu ırmağına kadarki verimli topraklardadır.
Nüfus : 1916’da Geçimli (Malye) köyüne bağlı olan Diştaş’ın nüfusu, 45 hanede 225 kişidir.
1935 yılında sadece 230 olan köy nüfusu, takip eden yıllarda hızlı bir artış sürecine girmiştir. 1990’da, 1035’e göre %400’lük artışla 920’ye çıkmış ve böylece zirve noktasına ulaşmıştır.
Fakat daha sonraki 7 yılda görülen keskin düşüş dikkat çekicidir. Zira 1997’ye gelindiginde nüfus %-39,45’lik azalmayla 557’ye kadar gerilemiştir.
1916:225
1935:230
1940:401
1945:332
1950:343
1970:531
1980:792
1985:851
1990:920
1997:557
2000:568
2007:675
Sosyal ve Ekonomik Hayat :
Sınırlı tarım alanlarına ve sulama sorunlarına ragmen, son yıllarda ilçenin en hızlı kalkınan köylerinden biridir.
Diştaş ilçenin en önemli zeytin üreticisi köylerindendir. Köyün güney kesimlerinde Göksu ırmğına kadar engebeli alanlarda mevcut zeytin bahçeleri, ırmaktan çıkrılan sularla sulama imkanına kavuştuğu için ciddi verim artışı sağlanmıştır.Ayrıca son yıllarda köyün yoğun gayretleriyle, uzun vade de ekonomik getirisinin cok iyi olacagı tahmin edilen “Organik Zeytin Tarımı Sertifikası“ alınmıştır. Yine “S.S.Diştaş Köyü ve Çevresi Tarımsal Kalkınma Kooperatifi“ adıyla bir kooperatif kurularak, bu kooperatif bünyesinde köye Organik Zeytin, Zeytinyağı ve Zeytin Paketleme fabrikası yapımına başlanmış; devlet destegiyle artık bu fabrika büyük çapta üretime başlayacak hale getirilmiştir.
Antepfıstığı ve Üzüm yetiştiriciligi, zeytinden sonra köyde görülen diğer tarım faaliyetleridir. Bunun yanı sıra, özellikle köyün gençleri ve orta kuşaktaki kişiler yıllardan beri orman işçiliği ve inşaatçılık gibi insan emegine yogun ihtiyac duyulan iş kollarında çalışmaktadır.
Çok yaygın olmamakla birlikte, bazı aileler tarafindan küçükbaş ve büyükbaş hayvancılıgı ve arıcılık da köyde hala devam ettirilmektedir.
Köyün iki okulu ve iki camiisi bulunmaktadır. Köye 1998 yılından itibaren taşımalı sistemle egitim-ögretim veilmektedır. Bu sebeple köye yeni bir okul binasi yapılmıstır. Yapılan bu yeni binanin yanı sıra eski okul binasıda kullanılmaktadır. Okul taşımalı merkez ilkögretim okuludur. Narlıdere, Kayaönü, Güzelyurt, Gökçetaş (2.kademe) köylerinden ögrenciler gelmektedir. Köyde Sağlık evi ve kadrolu ebe hemşire vardir.
Ayrıca hayvancılıkla ilgili açılmış bir halk egitim merkezi de mevcuttur. Köyde geleneksel el sanatlarımızdan çul, halı ve kilim dokuması yapılmaktadır. Köyde halı dokuma atölyesi de vardır. Burada dokunan halılar çesitli şirketler aracılıgıyla pazarlanmaktadir.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nden :İçel sancağının yerel yöneticileri tarafindan Osmanlı hükümetine sunulan 16 Ocak 1916 tarihli raporda köy kakkında şu bilgiler verilmektedir.
Bu Diştaş mevkii 45 hane ve toplu bir yerdir. Esas itibariyle Malya’ya baglı ise de araları üç saattir. Diştaş’da cami, mektep, karakolhane ve orman bekçi konaği vardır. Bunların Malya köyüne toplanmaları mümkün değildir. Bunun için Malya’dan ayrılarak yeni bir köy olması, bulunduğu mevki bakımından da çok önemlidir. 10 dakka yakınlarında bulunan Fenk bucagının da Diştaş’a toplanması lüzumludur.
Kaynak: BOA,DH,iUM., nr 45-2/42.
Kaynak: Mutlu Köyler – Ensar Köse