Karbonmonoksit
Zehirlenmesi ve Alınması Gereken Önlemler
Ülkemizde bilgisizlik, yanlış
kullanım ve ihmal yüzünden soba, şofben, baca zehirlenmeleri hemen her yıl kış
aylarında özellikle alçak basınçlı havalarda tehlikeli boyutlara ulaşmaktadır.
Güneybatıdan esen bir rüzgâr olan “lodos” nedeniyle her yıl onlarca kişi
özellikle sobadan olmak üzere sızan karbon monoksit gazı ile zehirlenmektedir.
Karbon monoksit renksiz, tatsız,
kokusuz, yanıcı zehirli bir gazdır. Vücuda solunum yolu ile girer ve doğrudan
kana geçerek oksijen alımını engeller zehirlenme ve ölüme neden olur. Havagazı,
kömür vb. ısıtma amacıyla kullanılan her tür soba ve ocakta yanma sırasında
oluşur. Karbon monoksit zehirlenmeleri sıklıkla; kapalı ortamlarda açık
ocaklar, bacası çekmeyen soba, şofben, bacasız gaz sobalarında yakıtın iyi
yanmaması nedeni ile meydana gelir. Karbon monoksitle meydana gelen
zehirlenmelerde kısa süre içerisinde tıbbi müdahale yapılmazsa, zehirlenmeler
ölümle sonuçlanabilir.
Soba ve Bacalarla İlgili Uyulması
Gereken Kurallar
- Kullanılan her türlü ısıtma cihazının kalite belgesine sahip olup olmadığına, garantilerine ve garanti sürelerine dikkat edilmeli,
- Kullanılan yakıtın standartlara uygunluğu kontrol edilmeli, izin belgesi olmayan satıcılardan kömür alınmamalı,
- Aşırı doldurulan sobanın duman yolu daralacağı, soba içinde düzensiz ısı dağılımı nedeniyle de baca çekişi zayıflayacağı için soba yakılırken aşırı doldurulmamasına dikkat edilmeli,
- Sönmekte olan sobaya asla tutuşması güç yakıtlar konulmamalı, yakıt yavaş yavaş ilave edilmeli, yatmadan önce sobaya kesinlikle yakıt konulmamalı,
- İyi ısınmayan ve alttan yakılan kömür sobalarında karbon monoksit zehirlenmesi riski artacağından soba tutuşturulurken yakıtın üstten yanması sağlanmalı,
- Özellikle alçak basınçlı lodoslu havalarda ölüm olaylarında artış görüldüğü için eğer bacalar standartlara uygun değilse alçak basınçlı havalarda soba yakılmamalı, yakılması zorunlu ise gece yatarken mutlaka tam olarak söndürülmeli,
- Soba borularının birbiriyle birleştirilmesinde hava ve baca gazı sızdırmazlığı sağlanmalı,
- Sobanın bulunduğu yer sürekli havalandırılmalı,
- Bacalar standartlara uygun ve yalıtımlı olmalı, düzenli olarak temizletilmeli,
- Dumanın geri tepmesini önlemek için bacaların en üst noktasının çatının en üst noktasından 1m. daha yüksekte olması sağlanmalı ve baca şapkası mutlaka takılmalı,
- Binaların Yangından Korunması yönündeki mevzuat hükümlerine uyulmasına özen gösterilmelidir.
Şofben Kullanımında Dikkat
Edilecek Hususlar
- Alınan cihazın kalite belgesi ve garantilerine
dikkat edilmeli,
- Şofben mutlaka bacaya bağlanmalı, baca
bağlantısı olmayan (bina aydınlığına v.b. bağlı) şofben asla
çalıştırılmamalı,
- Şofbenin monte edileceği mekân yeterli
büyüklükte olmalı, şofben mümkünse banyo yerine balkona veya başka bir
havadar mekâna takılmalı, şofbenin montajı mutlaka yetkili servis
tarafından yapılmalı,
- Şofben zehirlenmeleri genellikle gaz
kaçaklarından değil, yeterli havalandırma yapılmayan yerlerde yetersiz
hava ve yetersiz yanma sonucunda oksijen oranının düşmesi ve
karbonmonoksit oranının yükselmesiyle gerçekleştiği için şofbenin
kullanıldığı yere sürekli temiz hava girmesi sağlanmalı,
- Bacalar yatak odalarından, merdiven
sahanlığından, bina girişlerinden, havalandırma boşluklarından, çatı
arasından, banyo ve tuvaletten geçirilmemeli,
- Konutlarda gaz kaçaklarına karşı uygun yerde
detektör bulundurulmalı,
- Şofbende gaz kaçağı hissedildiğinde: Öncelikle
gaz vanası ve tüp dedantörü kapatılmalı, elektrik düğmeleri açılmamalı
açıksa hemen kapatılmalı, kibrit – çakmak gibi alev ve kıvılcım çıkartabilecek
hiçbir işlem yapılmamalı, pencereler karşılıklı açılarak ortam
havalandırılmalı, hızla gaz şirketi yetkilisi veya şofben servisi
aranmalıdır.
Lodos Süresince Dikkat Edilecek
Hususlar
- Lodos esintisinin etkili olduğu süre boyunca gerekmedikçe soba yakılmamalıdır.
- Yanmakta olan soba yatmadan evvel mutlak surette söndürülmelidir.
- Bina yanlarında veya çatı saçak altlarında yürümemeye veya durmamaya özen gösterilmelidir.
- Kopan, sarkan ve yere düşen elektrik hatlarına ve kablolarına yaklaşmayınız ve bu gibi durumları 186 no’lu telefondan Elektrik Arıza Servisi’ne bildirilmelidir.
- Çökme veya yangın tehlikesinin bulunduğu durumlarda derhal 110 no’lu telefondan İtfaiye Servisi’ni aranmalıdır.
- Ortaya çıkabilecek acil sağlık sorunlarında derhal 112 no’lu telefondan Acil Yardım Servisi aranmalıdır.
- Doğalgaz Şebekesi ile ilgili ortaya çıkabilecek sorunlarda 187 no’lu telefondan Doğalgaz Arıza Servisi aranmalıdır.
“Acil sağlık sorunlarında derhal 112 no’lu telefondan Acil Yardım Servisi aranmalıdır”
Kaynak: Sağlık Bakanlığı
