Mut-Karaman karayolunun Toros dağlarını aştığı en yüksek nokta olan Sertavul belinin Mut tarafındadır. Mut’ a 38 km. uzaklıktadır. Özellikle kış aylarında Yolcuların korunması ve konaklaması için Sartavul Beli’nin Mut ve Karaman tarafında 5′ er km. arayla Tonoz örtülü birer han yapılmıştır. (Köse, Ensar. s, 580)
1960 yılı eylül ayında hanı ziyaret eden M. Kemal Özergin Selçuklu geç döneminde yapılan eserin kitabesinin okunamaz durumda olduğunu yazmıştır.(Anadolu ve Selçuklu Kervansarayları s,161)
Toros Dağları’nın meşhur Sertavul geçidinde yer alan bu hanın ilgi çekici bir kitabesi vardı, şimdi kayıp.
YER
Sertavul Han, Toros Dağları’nın en yüksek noktası olan Servavul geçidinde, Karaman-Silifke karayolu üzerinde Mut’a 38 km uzaklıkta, dramatik bir ortamda yer almaktadır. Karaman ile Orta Anadolu’yu Kilikya ve Akdeniz kıyılarına bağlayan Gök Su Nehri vadisi arasında bir güzergah üzerinde yer almaktadır.
Sertavul Geçidi (1.660 m / 5.446 ft), Mersin-Karaman ili sınırındaki Toros dağlarında yer alan ünlü bir dağ geçididir. Bu geçiş, kışın karla kaplı olduğundan geçişi zor ve tehlikeli hale getirir. Bu sebeple biri Mut tarafında, diğeri Karaman tarafında olmak üzere 5 km mesafede iki han yapılmıştır. Sertavul Geçidi, Konya’dan Akdeniz’e giden yol üzerindedir ve oraya Anamur ya da Silifke’den ulaşır. Burası Kutsal Roma İmparatoru I.Frederick Barbarossa’nın Üçüncü Haçlı Seferi’nde Toros Dağları’nı geçip Calycadnus (Göksu) Nehri’ni geçerken boğulduğu yerdi.
İSİMLER
Mut-Sertavul Han
Serdavul Han
TARİH
O Karamano sırasında sonradan Alaaddin Keykubat’ın ya, döneminde inşa edilmiş olsaydı, teyit edilemeyen ğ lu dönemi. Ancak birçok araştırmacı, Tol Han gibi diğer Selçuklu hanlarına benzer şekilde, yazıt (şimdi kayıp) ve mimari üslup nedeniyle I. Alaeddin Keykubad döneminde inşa edildiğine inanmaktadır.
YAZIT
Bu handa bulunan parça parça bir yazıt, Ünal tarafından 1973 yılında basılmış ve kendisi de mükemmel bir fotoğrafını çekmiştir.
Bu yıkık handa, hanı inşa eden emirin adı Banak bin Abd Allah’ın yanı sıra inşaattan sorumlu kişi olan Yavi’nin de yer aldığı parça parça bir yazıt vardı. Kendi adıyla gösterilen “Allah’ın Oğlu” olarak patronu, köle kökenli bir emir idi , İslam’a dönüştürür için geleneksel başlıktır. Redford’a göre, bu patron, Alanya’nın Ehmedek kalesinin (1227) duvarlarındaki bir yazıtta bahsedilen ve Han’ın 1220-30 tarihli bir inşa tarihini savunan Banak’ın aynısı olabilir.
Yazıt, Ünal tarafından fotoğraflandığından beri kaybolmuştur. Bu yazıt, taş bloğun altında Yunanca bir yazıt bulunması açısından özellikle ilginçtir. Bu yazıtın yeniden kullanılan devşirme bir bloğun parçası olup olmadığı ya da bilinen tek Selçuklu iki dilli yazıt olan Sinop duvarlarındaki iki dilli yazıt (1215) gibi yeniden oyulmuş mu olduğu kesin değildir .
BİNA TİPİ
Kapalı açık avlu (COC)
AÇIKLAMA
Han şu anda harabe halindedir ve sadece birkaç kemer kalmıştır. Han, uzunlamasına uzanan iki nervürlü beşik tonozlu dikdörtgen bir örtülü bölüme sahipti.
Han 1950’lerde iyi durumdaydı. Bu dönemden sonra bakıma muhtaç duruma düştü ve yazı levhası kayboldu. Yazıt plaketinin Sertavul Jandarma Karakolu bahçesinde olduğu belirtiliyor.
KAYNAKÇA REFERANSLAR
Karpuz, Haşim. & Kuş, A. & Dıvarcı, I. & Şimşek, F. Anadolu Selçuklu Eserleri , 2008, v.1, s. 392.
Özergin, M. Kemal. “Anadolu’da Selçuklu Kervansarayları”, Tarih Dergisi, XV / 20, 1965, s. 1 61, n. 108 .
Redford, Scott. “Selçuklu Kervansarayları üzerindeki yazıtları okumak: Bir mari usque ad mare”. Cultura visuale e materiale dall’Adriatico all’India, Eurasiatica 4, 2016, s.221-234. (Ünal tarafından orijinal olarak yayınlanan yazının bir kopyasını içerir).
Ünal, Rahmi Hüseyin. “Deux caravansérails peu connus de l’époque pré-ottomane au sud de Karaman (Konya)”. Art and Archaeology Research Papers, 3, 1973, s.59-69.
(Kaynak:http://www.turkishhan.org/sertavul.htm)
