15 Temmuz sabah 08.30’da Rum Muhafız Alayı ve EOKA’cılar Makarios yönetimini devirmek üzere ihtilal hareketini başlattılar.
İlk anlarda Makarios’un öldüğü belirtilmişse de kaçmayı başaran Makarios, Baf’taki bir korsan radyosundan sağ olduğunu kendi sesinden mesajla bildirdi.
Daha sonra radyoevini ve polis karakollarını EOKA’CILAR ve Rum askerlerinin ele geçirildiği ve başarılar elde edildiği haberleri gelmeye başladı. Durum Türkiye’de ve dünyada tepki ile karşılandı.
Silifke’ye akın akın, askeri araçlar girmeye başladı. Tanklar, askeri birlikler sahil bandını tüm doldurdular. Yol kenarında heyecanla bekleyen insanlar, askerlere sürekli el salladılar. Bir asker heyecanlandı elindeki mızıkayı bize fırlattı. Benim de bir mızıkam oldu.
16 Temmuz, Kıbrıs’taki Rumların Makarios’a karşı yaptıkları darbenin çarpışmaları devam ediyor. Yunan cuntasının emriyle hareket eden Yunan askerleri ve Kıbrıs’ta Rum Milli Muhafız Alayı Ordusunu eğiten Yunan subayları darbeyi yönetiyor.
EOKA’cıların komutanı Niko Samson kendini Cumhurbaşkanı ilan etti.
Kıbrıs radyosu Türkçe yayınlarına başladı. İSTANBUL’DAN tedarik ettikleri sol içerikli müzikler çalınıyor. Yayında:
“Hareketin Rumlar arasında olduğunu, Rumların bir iç meselesi ve Türklere iyi davranılacağı, ve toplumlar arası görüşmelerin Klerides tarafından yürütüleceği“ mesajları verilmeye başlandı.
18 TEMMUZ günü Başbakan Bülent Ecevit :
“Türkiye’nin garantör devlet olarak Kıbrıs’a müdahale etmesi gerektiğini“ belirterek diğer garantör devlet olan İngiltere’den gelen görüşme talebine üzerine Londra’ya gitti.
Bu olağanüstü durum karşısında, Bakanlar Kurulu, Milli Güvenlik Kurulu’nda görüşmeler yaşandı. Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk’ün isteği üzerine Türkiye Büyük Millet Meclisi, saat 15.00’te toplandı. Gizli oturumda, Başka ülkelere asker gönderme yetkisi verilmesi konusunda senato ve meclisin birleşik oturumunda görüşülmesine ilke kararı verildi.
İngiltere’de bulunan Ecevit, ABD Dışişleri Bakanı Sisco, İngiltere Dışişleri Bakanı ve Başbakan ile diplomatik görüşmeler sürdürdü.
İngiltere diplomatik alanda Türkiye’ye destekleyebileceğini ama asker veremeyeceğini belirtti.
Londra’dan dönen Ecevit, Bakanlar Kurulunu topladı. Parti başkanları ile tek tek görüştü. ABD dışişleri Bakanı Sisco Türkiye’ye geldi. Gece görüşmeler devam etti. Sisco, 48 saatlik zaman istedi. Ecevit bunu reddetti.
19-20 Temmuz gecesi bütün hazırlıklar yapıldı. Meclis ve senatoda yetki kararları alındı.
ABD başkanı bu kez tehdit yağdırmaya başladı. Onu dinleyen olmadı. Emir verildi. Kıyıda ve hava üslerinde hazır olan Türk askeri harekete geçti.
20 Temmuz sabahı saat 06.00’da Kıbrıs’a Türk ordusu çıkartma yaptı. Çıkartmanın başladığı Başbakan Bülent Ecevit’in konuşması ile tüm ülke ve dünyaya duyuruldu.
“Adaya barış, özgürlük götürüyoruz. Birliklerimize ateş açılmadıkça, ateş açılmayacaktır.“
Çıkarma birlikleri Girne’ye çıktı. İndirme birlikleri de Lefkoşa’ya indiler. Hareket başarı ile devam etti.
Öğleye doğru Gökbelen açıklarında üç uçak görüldü. Ortada olan uçaktan sis, duman çıkıyordu. O uçak Çoğa Alanında Kayrak yakınlarında düştü. Pilot Rifat Özdemir atladığı paraşütle meşe ağacına takıldı. Ekin deren köylüler onu sağ olarak ağaçtan sevinç gözyaşları içinde indirmişler. Daha sonra Gülnar Kaymakamlığı onu alarak Birliğine ulaştırmışlar.
Gökbelen’den Otobüsçü Takan meraklıları oraya taşıdı. Çoğa Alanında uçak parçaları meşe ağaçlarının arasında parçalanmış olarak dağılmıştı. Gelen görevlileri kara kutuyu hemen buldular. Onu götürdüler. Biz de o gün Çıkartmanın heyecanı burada yaşadık.
Birleşmiş Milletler toplanarak Ateşkes kararı aldı. Yunanistan ateşkes kararına hemen uydu. Türkiye saat 17.00’den sonra uyacağını belirtti.
22 Temmuz, Kıbrıs Rum lideri EOKA’cı Niko Samson ve Yunanistan Cuntası içinde karışıklıklar başladı. Yunanistan’da ihtilal oldu. Cunta gitti. Yerine sivil hükümet kuruldu. Eski Başbakanlardan Fransa’da sürgünde olan Karamanlis göreve çağrıldı. Karamanlis hükümeti kuruldu. Tüm siyasi suçlulara af çıktı. Tüm siyasetçi, sanatçılar, öğrenciler, görevliler Yunanistan’a döndüler. Kıbrıs’ta da Niko Samson istifa etti. Yönetimi Klerides’e bıraktı.
Klerides ılımlı, demokrasi yanlısı gözükse de, o da ENOSİS yanlısı birisi idi. Makarios döneminde Türklere karşı hazırlanan komploları o planlıyordu. Yıllarca yan yana yaşadığı komşu Türkleri, yok etmeyi ve Kıbrıs’ı Yunanistan’a bağlamak için mücadele eden faşist bir liderdi.
Bunlar ne kadar demokrasi yanlısı olurlarsa olsunlar, kendi çıkarları doğrultusunda demokrasi çarkını çalıştırırlar. Rumlar nasıl olsa adada çok diye, Rum hegemonyası kurma hayalleri planları akıllarından çıkmaz.
Türk askeri Girne’nin tamamına egemen durumda. Lefkoşa’nın Türk bölgesi (Yeşil hat) aşılarak Rumları tehdit eder duruma geçtiler. Lefkoşa havaalanı Türklerin elinde.
Barış hareketi devam ederken kayıplar açıklandı. Çıkarma yapan Kocatepe Gemisi battı. 16 mürettebat kayıp. Denizcilerle birlikte şehit sayısı 100, yaralılar 150-200 arasında bildirildi. 700-800 civarında Rum-Yunan askeri esir.
