1570 yıllarında AMANOS Dağları eteklerinde yaşayan Avşarlar, Türkmenler Balkanlara zorunlu göç ettirirler. Aradan 4 asır geçer, 1923 yılında Girit’ten Türkiye ye ikili anlaşma gereğince Rumlardan boşalan köylere Giritli göçmenler getirilir. Gemilerle aylarca süren yolculuk sırasında sorarlar:
“Sizi nereye bırakalım?”
“Aldığınız yere bırakın.” derler.
Antalya, İçel, Adana, Hatay’da iskele olan yerlere grup grup bırakırlar. İşte İskenderun, Erzin, Dörtyol civarından giden Türkmenler Karataş iskelesinde gemiden indirilir. Erzin yöresinde Burnaz, İsos, Yeşiltepe, Turunçlu yerleşim yerlerinde Giritliler yaşam sürmeye devam ederler.
Geçtiğimiz günlerde Osmaniye Çardak Köyünü ziyaret ettim. 4 Eylül 2021 tarihinde.
Kızılkaya Yeni Dünya Derneği ve Hakların Demokratik Kongresinin birlikte düzenlediği Kültürler Buluşması etkinliğine katıldık. 1400 rakımlı Kızılkaya köyünde bir araya gelen çeşitli kültürler bu etkinlikte yer aldı. Bu etkinlikte Gaziantep’ten Çanakkale’ye Tahtacılar adlı bir konuşma yapmıştım. Konuşma metnini benden alan İbrahim Çenet (Anadolu Halk Bilimleri ve Kültür Derneği Başkanı – Osmaniye) geleneksel olarak düzenledikleri Yaşar Kemal Araştırma Ödülü yarışmasına katılmamı sağladı.
Yerelden Evrensele, Anadolu Halk Bilimleri Kültür Akademisi olarak Karacaoğlan, Yaşar Kemal gibi Osmaniye yöresinde yer alan yazarlar için her yıl etkinlikler düzenliyorlar. İşte bu kapsamda 2021 yılı Yaşar Kemal Araştırma birincilik ödülü, Gaziantep’ten, Çanakkale’ye Tahtacılar adlı araştırmama verildi. Osmaniye’ye ödül töreni korona tedbirleri ile internet üzerinden yapıldı. Plaketim daha sonra posta ile gelmişti.
İşte uzun süredir gidemediğim Osmaniye Çardak köyüne gittim. Orada dağın tepesinde çiftlik evi, akademi evinde beni İbrahim Çenet (*) ve Fatma Çenet karşıladılar.
Köy 2-3 asır önce kurulmuş. Osmaniye Ovasından Amanos dağlarına doğru uzanıyor. Sahilden yaylaya Gavur Dağlarını aşarak İslahiye’ye kadar yerleşim yerlerinde yaşam devam ediyor. Çenetler adım adım orada kültürlerini, inançlarını sürdürüyorlar.
Çiftlik içinde bir konak, bahçesinde amfi tiyatrosunda her yıl etkinlikler düzenleniyor. Karacaoğlan, Dadaloğlu şiirleri, türküleri dile geliyor. Çardak köyü başta olmak üzere Amanos dağlarından Toroslara kadar köylerde Karacaoğlan yaşamaya devam ediyor.
Çukurova deyince İnce Memed ve Yaşar Kemal akla geliyor. Ona da sahip çıkmışlar. Yaşar Kemal, İbrahim Çenet birlikte etkinlikler yapmışlar. Şimdilerde onun adına araştırma ödülü veriyorlar.
İbrahim Çenet ile gün boyu söyleştik. Giritlileri, Tahtacıları dillendirdik. Gavur Dağlarının iki yüzünde yer alan Tahtacı obalarını kültür, inanç boyutları ile ortaya koyduk.
Ona Ay Işığında Gidenler öykü kitabımı imzaladım. O da bana Karacaoğlan – Bilgeliğin Sırrı ve Gılgamıştan Günümüze Gelenek ve Göreneklerimizin Kökeni adlı kitaplarını imzaladı verdi.
Daha sonra sohbetimize Edremit Çamcı tahtacı köyünden öğretmen Gezmiş Filiz katıldı.
Nisan 2024 ayında Çardak’ta buluşmak üzere ayrıldık.
(*) İbrahim Çenet: Çardak Köyü Osmaniye’de 1949 doğumlu. İstanbul Üniversitesi hukuk, Paris Sorbon Üniversitesinde edebiyat ve dil okudu. Politikacı, Yazar. Uzun yıllar düşüncelerinden dolayı ceza evlerinde tutuldu, işkencelere maruz kaldı. Anadolu Halk Bilim Kültür Akademisi kurucularından. Özgür Filim Festivali, Özgür İnsan Ödülü, ayrıca Yaşar Kemal anısına Araştırma ödülleri yarışması düzenlenmesinde, belgesel film yapımlarında yer alıyor. Halen Yerelden Evrensele adlı bilim, halk bilim, tarih, arkeoloji, sosyal ve toplumsal coğrafya dergisi çıkarmaya devam ediyor. Evli, üç çocuğu ve iki torunu var.
